हिमालय टाइम्स दैनिक : हिजो, आज र भोलि

✍️ प्राडा. अर्जुनदेव भट्ट

तीन दशकको सक्रिय योगदान
यो वर्ष हामी ‘हिमालय टाइम्स’को ३०औँ वार्षिकोत्सव मनाइरहेका छौँ । तीन दशकसम्म निरन्तर रूपमा समाचार, विचार, विश्लेषण र जनचेतना फैलाउँदै आएको यो पत्रिका अहिले नेपालको पत्रकारिता क्षेत्रको एक स्थायी आधारशीला बनिसकेको छ । सुरुवाती दिनदेखि नै सत्यतथ्यमा आधारित रिपोर्टिङ, तथा समावेशी सोचलाई मार्गदर्शक सिद्धान्त बनाउँदै आएको हिमालय टाइम्स आज देशभरका पाठकबीच विश्वसनीय नाम हो । म स्वयं, एक स्वास्थ्य क्षेत्रका व्यक्तिका रूपमा, यस संस्थासँग लामो सम्बन्ध राख्दै आइरहेको छु । म यस अवसरमा हिमालय टाइम्सप्रतिको आफ्ना अनुभव, यसको विकास यात्रा, र भावी सम्भावनाहरूबारे तथ्यपरक रूपमा विचार राख्न चाहन्छु ।

स्थापना कालको सन्दर्भ
हिमालय टाइम्सको स्थापना एक यस्तो समयमा भयो जब नेपाल परिवर्तनको प्रक्रियामा थियो । समाज, अर्थतन्त्र, राजनीति, र जनचेतनाका आयामहरू विस्तारै नया दिशातिर अग्रसर थिए । सञ्चार माध्यमहरू सीमित थिए, र तत्कालीन समयमा भरपर्दो, स्वतन्त्र, र तथ्यगत सूचनाको माध्यमको अभाव झल्किन्थ्यो । त्यही आवश्यकता पूरा गर्न केही व्यक्तिहरू अग्रसर भए । मैले लगभग ५० वर्षदेखि चिनेका संस्थापकको दूरदृष्टि, सत्यनिष्ठा, र पत्रकारिता प्रतिको समर्पणले आधारशीला तयार गर्‍यो । आज, ३० वर्षपछि, हामी देख्न सक्छौँ कि उनीहरूको उद्यमले देशभर छरिएका पाठकमाझ एक मजबुत नाता स्थापित गरेको छ । यो नाता विश्वास, तथ्यपरकता, र जिम्मेवारीपूर्ण पत्रकारिताबाट निर्माण गरिएको हो ।

भविष्यमा पत्रकारिताको आयाम झन् फैलिनेछन् । कृत्रिम बुद्धिमत्ता, तथ्य-जाँचको अत्याधुनिक प्रविधि, विश्लेषणात्मक उपकरण, मल्टिमिडिया सामग्री र वैश्विक अन्तरक्रियाको युगमा हिमालय टाइम्सको जिम्मेवारी अझ बढ्नेछ ।

व्यावसायिक मूल्यमान्यता र गुणस्तर
हिमालय टाइम्स प्रारम्भदेखि नै मूल्य मान्यतामा स्पष्ट रहृयो ः समाचार प्रस्तुत गर्दा पुष्टि योग्य तथ्य, सन्तुलित विचार, र निष्पक्ष विश्लेषणका आधारहरू पालना गर्ने । पत्रकारिता भनेको कुनै एक पक्षको मात्र वकालत गर्ने माध्यम होइन । समाजमा विविध विचारधारा, वर्ग, र समस्याहरू हुन्छन् । पत्रिकाको दायित्व यी सब पक्षहरू समेटेर, सत्यतथ्य जानकारी प्रसार गर्नु हो । विगत तीन दशकको यात्रा नियाल्दा, हिमालय टाइम्सले राजनीतिक उथलपुथल, आर्थिक मन्दी, प्राकृतिक विपत्ति, तथा सामाजिक रूपान्तरण जस्ता महत्वपूर्ण प्रसंगहरूमा यथार्थपरक रिपोर्टिङ गरेको देख्न सकिन्छ ।

पत्रिकाको सम्पादन मण्डल, संवाददाताहरू र प्राविधिक टिमले निरन्तर गुणस्तरीय सामग्री तयार गर्न ध्यान दिएको छ । तथ्य-जाँच, पुष्ट स्रोतको प्रयोग, र सत्यप्रति इमानदारी हिमालय टाइम्सको कार्यशैलीको आधारस्तम्भ हुन् । नेपालका विभिन्न क्षेत्र, जाति, लिंग, र उमेर समूहका पाठकहरूसम्म यस पत्रिकाको पहुँच रहेको छ । कसैका लागि यो दैनिक समाचारको स्रोत हो भने अरूका लागि विचार-विमर्शको मञ्च । यस्तो संरचना निर्माण गर्न दशकौँको लगानी, मिहिनेत, र सम्पूर्ण टिमको सक्रिय सहभागिता आवश्यक रहृयो ।

स्वास्थ्य क्षेत्रसँग मेरो सम्बन्ध
म एउटा युरोलोजीका प्राध्यापक तथा सर्जन हुँ । चिकित्सकका रूपमा मेरो जिम्मेवारी बिरामीहरूको उपचार र परामर्श हो भने शिक्षाविद्का रूपमा मेरो भूमिका जनस्वास्थ्य चेतना बढाउनु पनि हो । केवल अस्पताल वा कक्षा कोठामा सीमित रहेर पर्याप्त सुधार सम्भव हुँदैन । आम मानिससम्म स्वास्थ्यसम्बन्धी जानकारी पुर्‍याउन सञ्चार माध्यम महत्वपूर्ण माध्यम बन्छ । यसै सन्दर्भमा हिमालय टाइम्ससित मेरो सम्बन्ध अति महत्वपूर्ण रहृयो ।

विगत धेरै वर्षदेखि मैले हिमालय टाइम्समा स्वास्थ्यसम्बन्धी लेखहरू प्रकाशित गर्दै आएको छु । मेरो लेखन तथ्यपरक, सरल, र सबैका लागि बुझ्ने शैलीमा केन्द्रित हुन्छ । मैले विशेषतः युरोलोजी क्षेत्रका समस्याहरू, रोकथामका उपायहरू, तथा समग्र जनस्वास्थ्य सुधार्ने जीवनशैलीमाथि प्रकाश पार्दै आएको छु । जनमानसमा स्वास्थ्य शिक्षा पुर्‍याउन यो पत्रिकाको भूमिका अत्यन्त मूल्यवान् रहृयो । स्वस्थ रहन, समयमै परीक्षण गराउन, तन्दुरुस्त जीवनशैली अपनाउन, र मानसिक-शारीरिक स्वास्थ्यप्रति सचेत रहन मानिसहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने अवसर हिमालय टाइम्समार्फत पाइयो ।

शिक्षा, रोजगारी र सामाजिक रूपान्तरणमा भूमिका
हिमालय टाइम्सले स्वास्थ्यबाहेक शिक्षा, रोजगारी, प्राविधिक सीप, महिला सशक्तिकरण, सामाजिक न्याय, तथा लैंगिक समताजस्ता विषयहरूमा कलम चलाउँदै आएको छ । पत्रिकाले सफलता-कथाहरू, उद्यमशीलता-बारेका रिपोर्ट, जानकारी रूपमा प्रकाशित गरेको देख्न पाइन्छ । यसबाट युवा पुस्ताले नयाँ अवसरबारे थाहा पाउँछन् । समाज रूपान्तरणका लागि मिडिया सक्रिय औजार हो । हिमालय टाइम्सले भौगोलिक, सांस्कृतिक, तथा भाषिक विविधता बोकेको नेपालमा सामुदायिक मुद्दाहरूलाई प्राथमिकताका साथ समेटेको छ र भविष्यमा अझै बढी समेट्नेछ भन्ने आशा गर्न सकिन्छ । महिला सशक्तिकरणमा शैक्षिक अवसर, स्वास्थ्य सेवा प्राप्ति, तथा नेतृत्व क्षमताका प्रसंग उठाइरहन्छ । जनजाति, दलित, तथा अन्य पिछडिएका वर्गका समस्यालाई सञ्चार माध्यममा प्रकाश पार्दा सामाजिक चेतना बढ्छ, नीति निर्माताहरू उत्तरदायी हुन्छन् । यो सक्रियता हिमालय टाइम्सको परिचय भएको देख्न थुप्रै पाठक लालायित छन् ।

ADVERTISEMENT

सामाजिक न्याय, समावेशिता, र प्रतिफलदायी संवाद
सञ्चार माध्यम केवल समाचार दिने मात्र होइन, बहस र विमर्शको वातावरण निर्माण गर्ने प्लेटफर्म पनि हो । हिमालय टाइम्सले लैंगिक समानता, जातीय समावेशिता, तथा आधारभूत शिक्षाको पहुँच जस्ता विषयमा तथ्यपरक विश्लेषण प्रकाशित गरेर नीतिगत सुधारतर्फ कोसिस गरेको छ तर मेरो विचारमा त्यसलाई वृद्धि गर्नु आवश्यक छ । उदाहरणका लागि, महिलाको प्रजनन स्वास्थ्य, अनिवार्य बालबालिका शिक्षाको महत्व, सीमान्तकृत समुदायका विकास समस्या वा ग्रामीण क्षेत्रका आधारभूत संरचनागत कमीहरूको प्रस्तुति गर्दा पत्रिकाले प्राथमिकताका साथ तथ्य र यथार्थ स्थितिमा ध्यान दिनु अनिवार्य छ । यसले पाठक, नीति निर्माता, र सम्बन्धित निकायहरूबीच स्वस्थ संवाद उत्पन्न गर्छ । तर, यो संवाद कुनै भावनात्मक अतिशयोक्तिबिना, वास्तविक तथ्यांक र निष्कर्षमाथि आधारित हुन जरुरत छ ।

पत्रिकाको आन्तरिक कार्यशैली र मेरो व्यक्तिगत अनुभव
हिमालय टाइम्सका कर्मचारी, सम्पादक तथा संवाददातासँग मेरो व्यक्तिगत परिचय पनि रहेको छ । केही मित्रहरू र मेरा बिरामीहरू यो पत्रिकासँग सम्बन्धित छन् । उनीहरूको पेशागत समर्पण र विनम्र व्यवहार प्रशंसनीय छ । तर, मैले उल्लेख गरिसकेझैँ, यहाँ अत्यधिक भावनात्मक वा अतिशयोक्ति नभई तथ्य-आधारित दृष्टिकोण नै प्राथमिकता पाउनुपर्छ । मैले लेखेका स्वास्थ्यसम्बन्धी लेखहरू पाठकसम्म पुग्दा प्रवाह सहज र स्पष्ट भएको छ । यसरी मेरो चिकित्सकीय ज्ञान र यसको सार्वजनिक प्रसारबीच पुल बन्न हिमालय टाइम्स केही हदसम्म एक प्रभावकारी माध्यम बनेको छ ।

३० वर्षे यात्रा
तीन दशक धेरै लामो समय हो । यो अवधि अनेक उतारचढावबाट गुज्रँदै नेपाल अघि बढ्यो । राजनीतिक संक्रमण, आर्थिक रूपमा अनेक चुनौती, प्राकृतिक विपत्ति, र सामाजिक संरचनामा परिवर्तन आए । यी सबै क्रममा हिमालय टाइम्स एक स्थिर, जिम्मेवार, र सक्रिय सूचना स्रोतको रूपमा कायम रहन प्रयत्नरत रहृयो । पत्रिकाले प्रिन्ट माध्यमको चुनौती, इन्टरनेटको विस्तार, तथा डिजिटल प्लेटफर्मको उदयसँग अनुकूल हुनुप¥यो । यो प्रक्रियामा हिमालय टाइम्सले अनलाइन संस्करण, सामाजिक सञ्जाल, तथा मोबाइल प्लेटफर्ममार्फत सम्प्रेषणका फरक शैलीहरू अपनायो । अहिले देश-विदेशमा छरिएर रहेका पाठकहरू यसमार्फत देशको खबर, विचार, तथा विश्लेषण पाउँछन् । हिमालय टाइम्ससँग जोडिएका अनगिन्ती व्यक्तिहरू (पत्रकार, सम्पादक, विज्ञ, प्राविधिक)को सक्रिय समर्पणबिना यो सम्भव थिएन । पत्रिकाको सफलतामा टिमवर्क स्पष्ट देख्न सकिन्छ ।

नयाँ रोग, डिजिटल स्वास्थ्य सेवा, टेलिमेडिसिन, जेनेटिक अनुसन्धान, र अन्य प्राविधिक प्रगतिका विषयहरूको सरल र तथ्यपूर्ण प्रस्तुति आवश्यक हुनेछ । शिक्षा र रोजगार क्षेत्रमा समेत नयाँ विचारधाराको उदय हुनेछ ः अटोमेसन, प्रविधिप्रति मैत्री शिक्षा प्रणाली, र अन्तर्राष्ट्रिय श्रम बजारको बदलिँदो संरचनाको विश्लेषण गर्नु पर्नेछ ।

भविष्यतिर उन्मुख
भविष्यमा पत्रकारिताको आयाम झन् फैलिनेछन् । कृत्रिम बुद्धिमत्ता, तथ्य-जाँचको अत्याधुनिक प्रविधि, विश्लेषणात्मक उपकरण, मल्टिमिडिया सामग्री, र वैश्विक अन्तरक्रियाको युगमा हिमालय टाइम्सको जिम्मेवारी अझ बढ्नेछ । स्वास्थ्य क्षेत्रमै कुरा गर्दा, नयाँ रोग, डिजिटल स्वास्थ्य सेवा, टेलिमेडिसिन, जेनेटिक अनुसन्धान, र अन्य प्राविधिक प्रगतिका विषयहरूको सरल र तथ्यपूर्ण प्रस्तुति आवश्यक हुनेछ । शिक्षा र रोजगार क्षेत्रमा समेत नयाँ विचारधाराको उदय हुनेछ : अटोमेसन, प्रविधिप्रति मैत्री शिक्षा प्रणाली, र अन्तर्राष्ट्रिय श्रमबजारको बदलिँदो संरचनाको विश्लेषण गर्नु पर्नेछ ।

शान्त, तथ्यगत, र सम्मानजनक सम्प्रेषण
यो लेख तयार पार्दा मैले हिमालय टाइम्सप्रति कुनै अतिरञ्जित भावना वा आडम्बरपूर्ण प्रशंसा नगर्न प्रयास गरेको छु । किनकि मेरो आशय यथार्थपरक मूल्यांकन गर्नु हो । म स्वयं एक चिकित्सक हुँ, जसको मूल कार्यक्षेत्र तथ्यका आधारमा रोग पहिचान र उपचार गर्नु हो । त्यसैगरी, पत्रकारितामा समेत तथ्य र निष्पक्षता प्रधान हुन्छ । यस सन्दर्भमा मैले हिमालय टाइम्ससँगको अनुभव सन्तोषजनक पाएको छु । समग्र मूल्यांकन गर्दा यो पत्रिका धेरैजसो सत्य, र निष्पक्षताप्रति प्रतिबद्ध देखिन्छ । यसमा कुनै व्यक्ति विशेषप्रति अत्यधिक प्रशंसा वा अतिरञ्जना गर्ने प्रवृत्ति मैले महसुस गरेको छैन । पत्रिकाको शैली प्रायः तटस्थ, सूचनामूलक, र जिम्मेवार देखिन्छ । यस वातावरणमा मैले पनि आफ्ना लेखहरू प्रस्तुत गर्दा स्वास्थ्यसम्बन्धी जानकारी स्पष्ट, सरल, र तथ्यपरक राख्न सकेको छु । यस प्रक्रियामा मैले पाठकबाट सकारात्मक प्रतिक्रियासमेत पाएको छु । तिनीहरू स्वास्थ्य क्षेत्रका आधारभूत कुरा बुझ्न सक्छन्, रोग रोकथामका उपाय अपनाउन सक्छन्, तथा आवश्यक परामर्श खोज्न प्रोत्साहित हुन्छन् ।

निष्कर्ष
हिमालय टाइम्सको ३० वर्षे यात्रा पत्रकारिताको क्षेत्रमा उल्लेखनीय उपलब्धि हो । यो उपलब्धि कुनै अतिरञ्जित प्रशंसासँग जोडिनु पर्दैन, किनभने तथ्यहरू आफैँ बोल्छन् । विगत तीन दशकमा यो पत्रिकाले देशको राजनीतिक, सामाजिक, आर्थिक, र सांस्कृतिक जीवनका विभिन्न चरणहरु पार गरेर, विश्वसनीयताको धरातल खस्न नदिई आज यहाँ आइपुगेको छ । स्वास्थ्य, शिक्षा, सामाजिक न्याय, रोजगार, तथा विकास जस्ता क्षेत्रहरूमा आधारित सामग्री प्रस्तुत गरी यसले धेरै पक्षलाई जागरूक बनाएको छ । म, एक चिकित्सक र लेखकका रूपमा, पत्रिकासँगको मेरो सम्बन्ध तथ्य आधारित सूचनाको आदान प्रदानमा आधारित रहृयो। कुनै चाप्लुसी वा अतिरञ्जनाबिना, म भन्न सक्छु कि हिमालय टाइम्सले विचारहरू, जानकारी, र चेतनाको प्रवाहमा सक्रिय भूमिका खेलेको छ । तीन दशकपछि आज, हामी तथ्यप्रेमी पत्रकारिताको अस्तित्वको पुष्टि गर्न सक्छौँ । नयाँ पुस्ताले पनि यही सकारात्मक, तथ्यगत, र जिम्मेवार पत्रकारिताको बाटो पछ्याउन प्रेरणा पाउनेछन् ।

यसप्रकार, हिमालय टाइम्सको ३०औँ वार्षिकोत्सव एक ऐतिहासिक उपलब्धि मात्र नभई, आगामी सुधार तथा प्रगतिको उत्प्रेरक बिन्दुसमेत हो । पाठक, लेखक, विशेषज्ञ, र सम्पूर्ण टिमबीचको सामूहिक प्रयासलाई निरन्तरता दिँदै, सत्यासत्य सूचनाको प्रकाश फैलाउँदै, र विचारको आदान प्रदानमा सक्रिय रहँदै, हिमालय टाइम्स अझ धेरै वर्ष राष्ट्रलाई सूचना, ज्ञान, र सुधारतर्फ डोर्‍याउने विश्वास राख्न सकिन्छ । हार्दिक शुभकामना तथा सक्रिय दीर्घजीवन सम्पूर्ण हिमालय टाइम्स दैनिकका टिमलाई र यो पत्रिकाका पाठकहरूलाई !!! (लेखक डा. भट्ट वरिष्ठ युरोलोजिष्ट एवं साहित्यकार हुनुहुन्छ । उहाँ मेडिकेयर हस्पिटल लिमिटेडमा आबद्ध हुनुहुन्छ ।)